ارگ تاریخی «بلقیس» با 51 هزار مترمربع، بزرگترین بنای خشتی پس از ارگ بم 200 هزار مترمربعی است.

این ارگ که قدمتی 4 هزار ساله دارد در شهر اسفراین در خراسان شمالی است و روزگاری در مسیر کاروان های جاده ابریشم قرار داشته است.

ارگ بلقیس 29 برج با 11 متر ارتفاع دارد که بر اساس معماری ساسانی بنا شده و دارای کهن دژ و شارستان است.

در دروازه شرقی این ارگ گورستانی وجود دارد که خود گویای سنت‌های تدفین در آن زمان است، گورهای تابوتی، سردابه‌ای و گورهای آجرچین که دوره‌های مختلف از زمان اسلام تا دوره صفوی و حتی مسیحیان نسطوری در آن دوران را نشان می‌دهد. بقایای مقبره شیخ آذری و ویرانه‌های معروف به منارتپه نیز از باقیمانده‌های این مجموعه خشتی است.

«بلقیس» به شماره 4497 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

گام های تازه برای جهانی شدن دومین سازه خشتی

در پی سفر مقام معظم رهبری به استان خراسان شمالی در مهرماه امسال و اولویت قرار گرفتن گردشگری از سوی ایشان برای بهبود وضعیت استان، هیئت دولت نیز اختصاص 40 میلیارد ریال را برای مرمت و احیای ارگ تاریخی «بلقیس» مصوب کرد.

سید حسن موسوی، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در این باره به خبرنگار فارس می گوید: شهر تاریخی بلقیس پس از ارگ بم از اهمیت بالای معماری برخوردار است و قابلیت جهانی شدن را دارد.

وی تصریح می کند: «در پی فرمایشات مقام معظم رهبری و سفر پربرکت ایشان به خراسان شمالی، علی رغم مراحل طولانی تهیه پرونده ثبت جهانی در یونسکو دستور تهیه و تکمیل سریع این پرونده در میراث فرهنگی برای ارائه به یونسکو را صادر کردیم که مراحل آن در حال انجام است.»

ارگ بلقیس میزبان زائران امام رضا (ع)

شهر تاریخی بلقیس به دلیل اهمیت ویژه باستان­شناسی در سال 1388 در دور دوم سفر هیئت دولت به خراسان شمالی به عنوان پایگاه میراث فرهنگی مورد تصویب قرار گرفته است.

علی کاظمی، مدیر کل میراث فرهنگی و گردشگری خراسان شمالی درباره کاوش های انجام شده در این ارگ تاریخی به خبرنگار فارس می گوید: در حال حاضر کاوش و مرمت دیواره های برج و باروی ارگ و بخشی از تپه منار انجام شده است و کاوش ها و مرمت ها همچنان ادامه خواهد داشت.

وی در خصوص محل صرف 40 میلیارد ریال مصوب دولت برای ارگ تاریخی بلقیس تأکید می کند که این بودجه برای مرمت و احیای ارگ بلقیس صرف می شود و با توجه به اینکه این ارگ تاریخی تنها 3 کیلومتر با اسفراین فاصله دارد، زائران امام رضا (ع) در مسیر خود می توانند از این مجموعه تاریخی نیز بازدید و از امکانات رفاهی حاشیه آن نیز استفاده کنند.

5 هزار بازدیدکننده از ارگ بلقیس در 6 ماه

آمار گردشگرانی که مدیر کل میراث فرهنگی و گردشگری استان خراسان شمالی برای این ارگ تاریخی اعلام می کند تعداد 5 هزار گردشگر طی 6 ماه بین فروردین تا پایان شهریور است.

کاظمی معتقد است که «اگر این ارگ تاریخی بیشتر به گردشگران و زائران، معرفی شود و هر چه سریع تر به ثبت جهانی برسد آمار بازدیدکنندگان آن رشد چشمگیری خواهد داشت.»

وی درباره علت نامگذاری این ارگ تاریخی به نام «بلقیس» نیز می گوید: سند قاطعی برای علت نامگذاری آن وجود ندارد نظریه های مختلفی موجود است که از جمله آنها این است که در دوره ای به دستور بلقیس خاتون مادر تیمور این شهر مرمت شده یا اینکه در زمان قاجار به علت فراوانی عتبقه در این منطقه نام «بلقیس» را بر آن گذاشته اند و دیگر اینکه پس از فتح اسفراین توسط سپاه اسلام این طور نامگذاری شده است.

ارگ بلقیس یکی از هزاران اثر تاریخی کشور است، هر نقطه ای از خاک ایران اسلامی مملو از آثار تاریخی است که اگر به خوبی حفاظت شوند و معرفی آنها به دنیا به شایستگی انجام گیرد، گردشگری کشورمان علاوه بر اینکه در دنیا حائز رتبه های نخستین جاذبه های تاریخی است، رکورددار جذب گردشگر نیز خواهد شد.